ახალი ქართლის ცხოვრება
ტექსტი გადმოღებულია ტიტუს პროექტის ელექტრონული გამოცემიდან პორფ. იოსტ გიპპერტთან შეთანხმებით:
TITUS Project, მაინის ფრანკფურტის უნივერსიტეტი
ტექსტის აკადემიური ორიგინალის მისამართი: Ber.Egnat. Part: I
ბერი ეგნატაშვილი
ახალი ქართლის ცხოვრება
პირველი ტექსტი
გაგრძელება
მეფე ლუარსაბ
და მას ჟამსა მოკუდა მეფე გიორგი და დაჯდა მის წილად ძე მისი ლუარსაბ პატარა. და ამას ჟამსა შინა იყო ქართლი ფრიად გლახაკი და საჴმართაგან უღონო: ლაშქრობისა და ოჴრებისაგან პირველად იავარ ქმნილიყო ურუმთაგან, და უფროსად, სჳმონ მეფე რომ ურუმთ ტყუედ ჰყვეს, მაშინ გამოიღეს საჴსარი მრავალი და არღარა დაზოგეს რა ქართველთა თავისის ბატონის გამოჴსნისათჳს. და ამაში მეტად გლახაკ და უპოვარ იყო ქართლი, ხოლო კახეთი იყო ფრიად მორჭმული და მდიდარი.
ოდეს მოკუდა გიორგი მეფე, დარჩა ორი ასული შუენიერი და სატრფიალო: სახელი ერთსა ხორაშან და მეორესა თინათინ. და რაჟამს გამეფდა პატარა ლუარსაბ, მაშინ სთხოვა ყაენმან შააბაზ დაჲ თჳსი ცოლად. და მისცა დაჲ თჳსი თინათინ და ესუა ცოლად შააბაზს.
და მაშინ კეთილად პატრონობდა ბატონი თეიმურაზ კახეთსა. და რა იქმა წლისა ათხუთმეტისა, მაშინ ითხოვა ქალი გურიელისა და ქმნა ქორწილი პატიოსანი დიდად გამოჩუენებით. და ხანსა რაოდენსამე უკანა მიეცა ძე ორი: სახელი ერთისა მის ალექსანდრე, მეორისა ლევან. და ამისა შემდგომად მიიცვალა ცოლი ბატონის თეიმურაზისა, ასული გურიელისა. და ყო მწუხარება და გლოვა დიდი ბატონმან თეიმურაზ და სრულიად კახთა, და იყვნენ დიდსა ურვასა შინა.
მაშინ მიესმა საქმე ესე შააბაზს, გლოვა და მწუხარება კახის ბატონისა, წარმოგზავნა კაცი და შემოუთუალა, ვითარმედ: "მესმა შენი მაგ[გ]უარი მწუხარება და შეჭირვება, და წარმოვედ ჩემდა, და მნახე და განიხარე, და მოგცემ წყალობასა და საბოძვარსა მრავალსა"
. წარვიდა თეიმურაზ და მივიდა ყაენთანა და დახუდა ყაენი დიდად კარგად და მისცა მრავალი და გამოიყვანა გლოვისაგან. დიდად ლხინობდენ და შეექცეოდენ. და შემდგომად ხანსა რაოდენსამე მიიჴმო ბატონი თეიმურაზ საიდუმლოდ და უთხრა ყაენმან ესრეთ, ვითარმედ: "მეფესა ლუარსაბს სთხოვე დაჲ მისი ხორაშან და შეირთე ცოლად, რამეთუ იქმნები ქუისლი ჩემი და მოყუარე ლუარსაბისა და არღარა იქმნება თქუენსა და იმას შუა მტერობა და შური". ხოლო მეფემან თეიმურაზ უთხრა უარი, რამეთუ ეყოდენ და ნათესავნი იყვნენ, პაპიდაშვილი იყო, და ამისთჳს უთხრა დიდი უარი. მაშინ არა უსმინა შააბაზ და უწყინა და, რადგან დაუჟინა, ნება დართო თეიმურაზ და მორჩილ ექმნა და ჩამოჰყვა შერთვასა ხორაშანისასა. და წარმოგზავნა თჳს[ს]ა ადგილსა და მოვიდა თეიმურაზ კახეთსა. ხოლო ყაენმანც მოსწერა ლუარსაბს მოყურობა თეიმურაზისა. და სთხოვა ქალი თეიმურაზ, და ყაენის სიტყუას ვერცა ლუარსაბ გარდავიდა და მისცა დაჲ თჳსი ხორაშან. და წარიყვანა ქალი და ქმნა ქორწილი პატიოსანი თეიმურაზ.
ხოლო ამა ჟამსა შინა ხონთქარი სულთან მურად ბაღდადს მიწევნულიყო და ყირიმის ჯარი თან ახლდენ. და რაჟამს ხვანთქარს სულთან მურადს ბაღდადის საქმე გაერიგებინათ, მაშინ ყირიმის ჯარისათჳს დასტური მიეცა. მაშინ ერთსა ვისმე თათარხანთათჳს ერჩია, რომე, რადგან წავალთ, ქართლის გზა დიაღ კარგი არის და ჩუენზედაც მარჯუე არის, და იმაზედ გავიაროთ და საშოვარიც მრავალი ვიშოვნოთ და წარვიდეთ უზიანოთ. და წარმოემართნენ ქართლზედ ვითარ სამოცი ათასი კაცი. და მას ჟამსა მეფე ლუარსაბ იდგა ქრცხინვალს. და ამ ჟამში გამდიდრებულ იყო ქართლს მოურავი სააკაძე გიორგი, რომელი იყო მოურავი ტფილისისა, და ესრეთ გამდიდრებულიყო, რომე შემდგომად მეფისა იგი იყო. და ამას უთხრეს ქუეყნის არევის მოყუარეთა და მეჩხუბართა კაცთა, ვითარმედ: "მეფე სიკუდილს გიპირებს, რამეთუ სძაგს სიმდიდრე და მორჭმა შენი". ხოლო მოურავს რა ესმა საქმე ესე, დაიწყო რჩევა და ლაპარაკი. მაშინ მიუგზავნა მეფემან კაცი და შეუთუალა, ვითარმედ: "რა გნებავს. ყოფად, რომე დღითი-დღე არა დასცხრები ლაპარაკისაგან და ჩურჩულისაგან". ხოლო მოურავმან მიუგზავნა მროველი ავალიშვილი დომეტი და შეუთუალა ესრეთ, ვითარმედ: "სიკუდილსა და ღალატს მიპირებო და რას მემართლები, დანაშაული რა მაქუსო, რომ მიწყრებიო და გნებავს სიკუდილი ჩემიო". ხოლო მეფემან უარყო და ფიცით შეიჯერა, ვითარმედ: "არა მწადს სიკუდილი შენიო".
და ამა ჟამსა შინა მოუვიდათ ამბავი, რომე თათარხანი თრიალეთზედ მოვიდაო. მაშინ გუნება ვერ დაასერეს მართლა და გაგზავნეს იარალი, რომე წადი და მართალი შეიტყევო, და გზები შეკარო, და ადრე გვაცნობეო ამბავი, თუ მოსულანო. რამეთუ მაშინ მეფე იყო სუბათ და არავინ ახლდენ დარბაისელნი ქართველნი, რამეთუ იყვნენ თავისა, და წარმოვიდა და დადგა მეფე ცხირეთს.
მაშინ წარვიდა იარალი და დახერგა გზები და ერთსა მოსავალსა ალაგსა დადგნენ თჳთან. და თჳთ უგრძნობლად თავს წამოადგენ თათარნი და მძინარენი ამოსწყჳტეს და დაჴოცეს, და ერთიცა მათგანი არავინ განერა.
და წარმოვიდნენ თათარნი და მოვიდეს და დაწვეს მანგლისი და კუელთა. და მუნ კუელთას შეიპყრეს მღდელი ერთი, სახელით თევდორე, პატიოსანი და მოშიში ღმრთისა და ერთგული მეფისა თჳსისა. და რა მოვიდენ გოსტიბის თავსა, დაუწყეს მღდელს თევდორეს ლახტითა ცემა და ეტყოდენ, ვითარმედ: "მიგვიძეღ მეფეზედა", და სწადდათ სიკუდილი მეფისა. და მღდელმან გულში ასე თქუა: "ჩემის ორის დღის სიცოცხლისათჳს ამას რატომ ვიქ, აწ მიუძღუე და მეფე მოვაკულევინო და ქართლიც გააოჴრონ, მე რაღა მეშუელებაო და ან ჩემს სულსაო". მაშინ მღდელი წამოუძღუა და ქუენადრისის გზაზედ ჩამოუძღუა, ერთაწმიდასა და ცხირეთზედ დიაღ შორს დარჩნენ; და მაშინ სცნეს ყირიმთა, რომ მეფეზედ შორს იყვნენ, და გააგდებინეს თავი მღდელს თევდორეს. და შეირაცხა წმიდათა მოწამეთა თანა.
და რა მოიცვეს ერთაწმიდა, ახალქალაქი, მაშინ წამოხედეს ცხირეთიდამ მეფემან და სპათა მისთა, რამეთუ ქრცხინვალიდამ წამოსულიყო მეფე და ცხირეთს მოსულიყო, და ნახეს ჯარისა სიმრავლე. მაშინ თანა-ახლდა მოურავი გიორგი და ციციშვილი ზაზა. მაშინ მოაჴსენა მოურავმან მეფესა ვითარმედ: "ნუ ასჩქარდებითო და ვნახოთ ღმერთმან რა მოახდინოსო". რამეთუ იყო ესე მოურავი კაცი გულსრული და კარგი სარდალი, ჭკუიანი და გონიერი. და წარვიდა მოურავი, და რომელიმე იყვნენ გარემონი ჯარნი, მოვიდა და შემოეყარა მეფესა, და სხუანიცა ბარათიანნი და რომელნიცა იყვენ მის-კერძონი ქართველნი; შეიყარა ჯარი თჳსი, რაოდენიცა ჰყვანდა, და ზაზაცა თანა-ახლდა. და წარვიდა მოურავი ყირიმის ჯარზედ და ჩავიდა ნიაბთ ბოლოსა სხერტის ჭალაზედა და მუნ დახუდენ ყირიმნი. მაშინ შეუტივეს მოურავმან და დაჴოცა ჯარი მრავალი და ყვეს მრავალი მარცხი და ზიანი. ხოლო ზაზა ციციშვილმან მოკლა ერთი დიდი ფაშა და ჩამოჴდა, თავსა სჭრიდა. ამაზედან წამოადგნენ მრავალნი ყირიმნი და, რა სცნა, ზაზამან მოჭრილი თავი წუერით კბილში დაიჭირა და მოახტა ცხენსა და წარმოვიდა. და სხუანიცა მრავალნი სახელნი ქმნეს იმ დღესა. მოვიდენ და მოართუეს მეფესა მრავალნი თავნი და ნატყუენავი.
შემდგომად ამისა აიყარნენ თათარხანნი და წავიდენ საციციანოსაკენ. ხოლო მისწერეს მეფემან წიგნი ერისთავებსა და მუხრანის ბატონსა და შიდა ქართლელთა ყოველთავე, რათა შეიყარონ ჯარი თჳსი და სურამის ბოლოს დახუდენ. ხოლო ყირიმნი წარვიდენ, მივიდენ დოეს[ს]. და, რა მივიდოდენ, მაშინ ერთი ტერტერა გორელი გორიდამ მოვიდოდა თავლსთჳს უგრძნობელად. და მიმოიხედვიდა იმიერ და ამიერ ტერტერა იგი და იხილა დოესი და ველნი იგი დოესისანი აღვსებულნი ჯარითა. და მაშინ სცნა ტერტერამან, რომე არა იყვნენ ქართველთაგან[ნ]ი, და სცნა, რომე უსჯულოთაგანნი არიან ვინმე და მარბეველნი ქუეყნისანი. და მსწრაფლ უკუნიქცა ტერტერა იგი, და მიივლტოდა გორის-კერძო; განვლო ჴიდი მტკურისა, და გარდაყარა ფიცრები ჴიდისა სრულიად, და ჩაყარა წყალსა შიგან, და აშალა ჴიდი; და მივიდენ ყირიმნიცა ზედა-მიწევნით, და დახუდა ჴიდი აყრილი და შეუძნდათ ფრიად და ვეღარა გაიარეს ჴიდზედა.
მაშინ დაჭმუნებულნი მიიქცენ და წავიდენ გზასა საციციანოსასა და შევლეს საციციანოსა ზედა, დაწვეს და დადაგეს საციციანო. და წარვიდეს და მივიდეს ბრბონას და დაიბანაკეს მუნ. მაშინ დააქციეს სახლები, გადვეს ჴიდი და გავიდენ მტკუარსა, მივიდენ და დადგნენ ტაშისკარის ბოლოს ნახვეტაში.
ხოლო მეფე ლუარსაბ და მოურავი წარმოვიდენ და მოვიდენ ახალდაბას. მაშინ იყო მტკუარი დიდი, რამეთუ თუე იყო ივნისი, და არა იყო ფონი. მას ღამესა ათივეს ღამე ვედრებითა და ლოცვითა მჴურვალითა, და მიანდვეს საქმე ღმერთსა და დაასკვნეს. შესვლა მტკუარშია ფონად, და ეგრეთ განვლად მიერ წიაღად. და ვითარცა გათენდა, შევიდეს წყალსა მას შინა. და იყო მაშინ მტკუარი სავსე და არა ეტეოდა კალაპოტში. და იყო ღმრთისა საფარველი მათ ზედა და განვიდეს უვნებელად ესრეთ, რომე არაფერისთანა არა წამჴდარა რა, არცა კაცი და არც ბარგი, და ეგრეთ განვიდეს, ვითარცა ძენი ისრაელისანი ზღუასა მას მეწამულსა, და ჩამოვლეს იდუმალ მათ, და უგრძნობელად მტკურის პირ-პირ ასე ჩამოვლეს, რომე მათ ყირიმთა ვერა უგრძნეს რა, გამოიარეს და მოვიდენ და შემოიყარეს ქართველნი, რომელნი იდგეს სურამის ბოლოს.
მაშინ არჩივა მოურავმან: "თხრილის პირს გარეშემო მეთოფე[ე]ბი შემოვახვიოთო და ცხენოსანი მინდვრად მივიდეთო". და დაუჯერეს მოურავსა და მივიდენ ეგრეთ, როგორადაც არჩივა. მაშინ იქმნა ომი დიდი იქით და აქეთ, და დიდად მოჭირვებით და გულსრულად შეიბნენ, ძუელთა გმირთაგა ცა ძნელად შესაძლებელად საგონებელ იყო, რომე მაშინ მეფე და მოურავი და სრულად ქართველნი იბრძოდენ. და მისცა ღმერთმან ძლევა მეფესა ლუარსაბს, ვითარცა პირველ აბრაჰამს და გედეონს. და აღსრულდა წინასწარმეტეუელისა მოსეს მიერ თქმული ლევიტელთათჳს ბრძანება უფლისა, ვითარმედ: "ხუთმან თქუენგანმანო წარიქციოს ასი და ასმან თქუენგანმან ბევრეულ", და მოციქულისა პავლეს მიერ თქმული: "ძმანო, ღმრთის-მოყარეთა ზოველივე განუმარჯვოს კეთილად". ეგრეთვე ამათ სასოებითა ღმრთისათა მიეცა ძლევა დიდი და ესრეთ განემარჯუა ურჯულოთა ზედა და მოსრეს სრულიად, ბანაკი მათი იავარ ყვეს: "რაცა ოდენ ქართლიდამ ეშოვნათ, ტყუე თუ საქონელი იგიცა ყოველივე წამოიღეს და მათიცა მრავალი წაართუეს. და რაც ოდენ შეიპყრეს ყირიმნი მოსრნეს პირითა მახჳლისათა.
კნინღა მცირედი რამე ნეშტი განერნენ. იჴმიეს სივლტოლა და წარვიდნენ მოსაკიდელზედა შეშინებულნი და დანქრეულნი. შევიდენ ტყესა და სიმაგრესა მოსაკიდლისასა, არა აქუნდათ ღონე გზის განგებისა. და მაშინ ჰპოვებდენ დედანი მოსაკიდლის სოფლისანი ტყეთა შინა დამალულთა ყირიმთა კაცთა, შეიპყრობდენ, მოჰჴდიდნენ დოლბანდსა და, თუ რამე ჰქონდათ, წაართმევდენ და კაცთა შეიწყალებდენ და განუტევებდნენ. ესეთი გამარჯუება მოსცა ღმერთმან ქართველთა. და შემოიქცენ გამარჯუებულნი და აღსავსენი საქონლითა და ჰქონდათ ლხინება და სიხარული.
მაშინ არჩივეს, რაოდენცა კაცნი დაეჴოცათ ყირიმთაგანი, დასჭრეს თავები და წარმოუგზავნეს ყაენსა და მიულოცეს გამარჯუება. და გაუძღუანეს წინა გარასპი ფავლენისშვილი და, რა მივიდა და მიართუეს ყაენსა თავები, იამა დიდად და დაუმადლა მეფესა. გამოუგზავნა მრავალი წყალობა და მოულოცა მანცა გამარჯუება.
და ამას შინა უფროსად გამდიდრდა მოურავი: მოიპოვა ღონე ესე, რამეთუ ცოლი არა ესუა მეფესა ლუარსაბს, ყმაწვილიცა იყო, არჩივა მოურავმან, დაჰპატიჟა მეფესა და დახუდა კეთილად. და გამოჩუენებით. და სმაშიგან გამხიარულდა დიდად მეფე ლუარსაბ. მაშინ ჰყვანდა მოურავსა დაჲ ერთი მეტად შუენიერი და კეკლუცი და დააყენა მეღჳნედ თავს მეფესა. და მოეწონა მეტად დიდად და ეტრფიალა.
მაშინ მოურავს წინათვე განეგულა გულსა შინა, რამეთუ წინათ რომ მოურავმან ღალატი დასწამა მეფეს, ჰგონებდა არ დამინდობსო, ესრეთ განიზრახა, ვითარმედ მოეწონება დაჲ ჩემი მეფესა და ეტრფიალება და მაშინ მოინდომებს დასა ჩემსა და მივცემ ცოლად, და, უკეთუ არა ინდომებს ცოლად, მაშინ ვინცა-ვინ ჩემნი მოკიდებულნი კაცნი არიან, უფროსად ყოველნივე მე მომიდგებიან, და მეფეს შეუორგულდებიან და ამით წავაჴდენო, და თუ ცოლად შეირთავს, მტერნი ჩემნი გაუორგულდებიან და მეფეს ჩემის მეტი ღონე არ ექნება, და რა ჴელთ ჩამივარდება, რასაც მინდა ვიქო. დაასკუნა რჩევა ესე.
და იყვნენ ლხინზედა დიდად მხიარულნი და მოეწონა მეფესა ქალი იგი. დღესა მეორესა მიუგზავნა კაცი მეფემან. და სთხოვა ცოლად დაჲ თჳსი მოურავსა.
მაშინ მოურავმან მოაჴსენა ჴერჴით: "მეფეო, მე ვარ ერთი მდაბალი ყმა შენი, დაღაცათუ ჟამსა ამის წყალობითა და თქუენის მრავლი კეთილის ბოძებითა განმდიდრებულ ვარ და დიდად არს სახელი ჩემი, არამედ მტერნი ჩემნი დასა ჩემსა დედოფლად არავინ მიიჩნევს და არცავინ განდომებს თავსა ჩემსა, დაგიწყებენ ბეზღობასა და გამიწყრომობენ თქუენს თავსა".
და ამისი რა მოციქული გაუგზავნა, მაშინღა კუალად აცნობა მოურავმან დედასაცა მეფისასა, კუალად ჴერჴით, და შეეხუეწა, რომე თქუენი შვილი, მეფე ლუარსაბ, ჩემს დას მთხოვსო ცოლად, და მე ჩემის ნებით არ ვაძლეო და მაზედ მომეჴმარენით, რომე კაის საქმით მომარჩინოთო".
მაშინ სცნა რე ეს საქმე მეფემან, არა უსმინა და შეირთო დაჲ მოურავისა.
v ხოლო დედა მეფისა იყო ქალი ლიპარტიანისა, სახელითა მარიამ. მაშინ, რა სცნა ქორწილი, დაუმძიმდა დიდად, მაგრამ ვეღარა გააწყო რა. და მოიყვანა ქალი ტურფად შუენიერი და ჰყვანდა თუესა როდენსამე.
მაშინ თავადთა და დიდებულთა ქართლისათა და რომელიცა არა იყო მოურავის მოყუარე იწყინეს და დაუწყეს ბეზღობა მოურავსა. და ეტყოდეს მეფესა მტერნი მოურავისანი, ვითარმედ: "მოურავი კაცი დიდად კარგი არისო, მაგრამ ჩუენზედ დიდადუმცირესი არისო და [უ]მრწმესი გუარითაო. ჩუენ იმათ ცოლნი და შვილნი და თავნი ყმად რად მივსცეთო, და უმეტესად სუფრაჯმან შადიმან ბარათაშვილმან დაუცადებლად დაუწყო ბეზღობა მოურავსა.
დაღაცათუ არა ენება მეფესა მოურავის გამომეტება, არამედ დიდად იიძულეს სიტყჳთა და ჟამ ყოველ განზრახებდეს მეფესა განტევებასა ს[ჯ]ულიერისა მის წმიდასა ქორწინებისაგან, და დიდად უარის ყოფასა და არა რწმუნებასა წმიდისა სახარებისასა, ვითარმედ: "რომელნი ღმერთმან შეაუღლნა, კაცნი ნუ განაშორებენ", და ამისთჳს დიდად უბრალო იყო მეფე და სწადოდა განტევება ღმრთისაგან მოცემულისა მეუღლისა დიდად მიაჭირვეს სიტყჳთა, და დაჰყვა მეფე რჩევასა მათსა და ებრძანა განტევება.
და რა ამაზედ დაიყოლიეს მეფე, კუალად იკადრეს სრულიად ამოწყუეტა და გათავება მოურავისა. და შეატყუეს მეფესა, რომ ყრმა არისო, და რასაც მოვაჴსენბთ, ვერ ურჩ გუექმნებაო. კუალად შესძინეს ბოროტი ბოროტსა ზედა და მოაჴსენეს: "ვინათგან დაუტეობ და დაუგდებ მოურავსა დასა, ესე უწყით, რომე ამას მოურავი არ დასთმობს, დიდად სახელოვანი კაცი არის, გაგიორგულდება და ბევრი ავი მოჰჴდებაო". მაშინ ურჩიეს ღალატი და სიკუდილი მოურავისა.
და იდგა მეფე ლუარსაბ მას ჟამსა წავკისის თავსა. და მაშინ იჴმეს მოურავი და აწჳეს, ვითარმედ ყარაიას ვინადირებთო, მოდით და შევექცეთო. მაშინღა მსწრაფლ მოვიდა მოურავი უზაროდ და არა უწყოდა საქმე გაგებული მას ზედა. და სწადდა მეფესა ხვალისა დღე სიკუდილი მოურავისა ღალატითა.
დაასკუნეს რა საქმე ესე. არა დაფარა ღმერთმან საქმე ესე, არამედ იჴსნა მეფე ლუარსაბ უბრალოს კაცის სიკუდილისაგან და სისხლისაგან; და მოვიდა მოურავთანა ფარეშთუხუცესი, ხერხეულიძე ბააკა და გაამჟღავნა მეფე.
ხოლო სცნა რა ესე მეფემან ფარეშთუხუცესისაგან რომელ არაოდეს უყოფიეს კაცსა გონიერსა განთქმა საიდუმლო მეფისა თჳსისა, შეიპყრა ფარეშთუხუცესი და დააჭრეს ცხვირ-პირი. და, რაც ოდენ ამას ქუემოთ წერილ არს, მოთხარა სახლისა მეფისა და აოჴრება საქართველოსი, ყოველივე სიტყჳთა ბააკასითა იქმნა.
ხოლო სცნა რა მოურავმან საქმე ესე, გარდიხუეწა შიშუელა სახურავიანის ცხენითა და განვლო გზა გელიყარისა და მივიდა ნოსტევს, აჰყარა ცოლშვილი თჳსი და მივიდა დიდგორის მთასა. გაჰყვნენ ყმანი თჳსნი.
ხოლო გამოუსია მეფემან სპა და მოვიდენ ნოსტევს და მოიცვეს ნოსტევი და შეკრეს გზები ყოველგნით. მაშინ მოურავი შეჯდა და წარმოვიდა ცოლშვილიანად მთა-მთა, ჩამოვლო უგზოდ მთები, უგრძნობელად ყოველთა მდევართაგან, და ჩამოვიდა მცხეთას. და დახუდა საბაჟოს გზა შეკრული და ჴიდიცა. და მაშინღა განვლო უგრძნობელად მცველთა, და განვიდა არაგუს ზეით ღამით ადიდებულსა მტკუარსა ცხენის ცურვითა ცოლშვილიანად უზიანოდ, რომე არარა წაჴდენია წყლითა.
მაშინ განსრულმან თაყუანის-ცა მჴურვალად სუეტსა ცხოველსა ღ(ვ)თივ-აღმართებულსა და წარვიდა არაგჳს ერისთვის ნუგზარისასა.
ხოლო ესე ნუგზარ არაგჳს ერისთვის მამა-პაპათა ამოსწყჳტეს პატრონი ჴევისა თექთურმანისძე და დაიჭირეს ჴევი, და მიერითგან მისცა მეფემან რომელთამე ჴადა, რომელთამე მთიულეთი და რომელთამე დუშეთი და ანანური. და იქმნეს ჴევისა მის ერისთავად.
და ამა ნუგზარ ერისთვისა ქალი ედგა მოურავსა. და რა სცნა ნუზარ საქმე მოურავისა და მოსლვა მისი სახლად მისა, მიეგება წინა მისაქციელსა, სოფელსა მუხრანისასა, და წარუძღუა წინა და წარიყვანა სახლსა თჳსსა დუშეთს.
და ესე მოურავი იყო კაცი მცდელი და ილათიანი, და ურჩია ნუგზარს გაყოლა თჳსთა თანა მრავლითა რჩევითა, საქმისა ჩუენებითა. და დაუჯერა ნუგზარ ერისთავმანცა და დაასკუნეს წარსვლა ყაენთანა, და მუნ მეფისა გამაგრება არა შეეძლოთ, და გაჰყვა ნუგზარცა. და წარვიდენ მუნით და განვიდენ ლილოსა, და მუნით გაჰჴდეს ყურყუთას მტკუარს ფონად, და განვიდენ და მივიდენ აღჯაყალასა.
და რა ნახეს მისვლა მათი აღჯაყალას მყოფთა თათართა, განიხარეს და მიაპყრეს. პატივი დიდი. ხანსა რაოდენსამე მუნ იყვნენ და მოურავმან ცოლშვილი იქ დააგდო, და თჳთ წარვიდა შააბაზ ყაენთანა. და რა ნახა შააბაზ, განიხარა დიდად, მრავალი ნიჭი და საბოძვარი უბოძა.
მას ჟამსა წარვიდა შააბაზ აღებად ყანდაარისა. მუნ იახლენ, ბრძოლასა და ციხის აღებაში დიდად კარგად და სახელოვნად იყვნენ. და მუნით დაბრუნდა შააბაზ და წარვიდა ბაღდადს, მუნცა თანა ახლდენ, კარგად, მჴნედ და მამაცად იყვნენ და გულოვნად. და რა გაარიგა შააბაზ მუნებური საქმე, წარმოვიდა და მოვიდა ისპაანს.
მაშინ მოურავი დაჰპირდა ქართლის დაჭერასა და კახეთისასა, და თჳთანც უნდოდა შააბაზს, და დართო ნება შააბაზ წამოსვლისა.
და ხანსა რაოდენსამე უკან მოვიდა განჯას, უგრძნობლად და უცნაურად მეფისა და კახის ბატონისა. და, რა მოვიდა განჯას, მოუგზავნა კაცი კას-ბატონს თეიმურაზს და შემოუთუალა, ვითარმედ: "შენი შვილი მომეცო". და რა სცნა საქმე ესე თეიმურაზ, იცოდა, რომ შააბაზ კაცი ხვანჯიანი და დაუნდობარი და ილათიანი იყო. და ესეცა უწყოდა, რომ არც მე დამინდობსო, იმასთან გაზრდილი კაცი ვარო, და არა უნდოდა გაგზავნა შვილისა, რამეთუ უწყოდა, რომ არც შვილს დაინდობდა, არცა მას. მაგრამ დაუჟინეს კახთა და არა დაეჴსნენ, რომ მეტად ძალა უყვეს, მაშინ გაუგზავნა ძე თჳსი ალექსანდრე, ნაშობი გურიელის ქალისაგან, და დედაცა თჳსი ქეთევან თან გაატანა ამისთჳს, რომე უფრო პატივს დამდებს და არას აწყენს შვილსა ჩემსაო, და შეეხუეწა გაუწყრომლობასა.
და რა მივიდა დედოფალი ქეთევან, სცნა პატივი დიდი. და რა ნახა შვილიშვილი მისი ალექსანდრე, უთხრა "ძიძა ხომ არა ვარო -- ყაენმან -- რომ ასეთი პატარა ყმაწვილი გამოუგზავნიაო, რასთჳს უფროსი შვილი არ გამომიგზავნაო. თუ ჩემი შერიგება უნდაო, უფროსი შვილი გამომიგზავნოსო". და გამოუგზავნა კაცი და სთხოვა უფროსი შვილი.
არ უნდოდა კახ-ბატონს თეიმურაზს გაგზავნა უფროსისა შვილისა, და დედოფალსაც ქეთევანს შემოეთუალა, ნუ გამოუგზავნიო. და არა სწადდა გაგზავნა თეიმურაზს, მაგრამ არა დაესჴნეს კახნი და ეტყოდეს: "არც შენც იქ იყაო, რა დაგიმარცხდაო, ქუეყანასა რასთჳს წაახდენინებო?" რადგან არ დაეჴსნენ კახნი, მასინ გაუგზავნა უფროსიცა შვილი ლევან. და რა მიუვიდა ესეცა, მასინღა გაუგზავნა კიდევ კაცი შააბაზ თეიმურაზს: "რადგან ამისთანა ერთგული კაცი ხარო, შენცა მოდი და მნახეო და მრავალს წყალობას გიზამო". და რა მოუვიდა ამბავი ესე, მაშინ ბატონმან თეიმურაზცა დააჯერა გული და კახთაც შეიტყუეს, რომ უნდოდა ამოსავარდნელად.
მაშინ ეზრახნენ მეფესა ქართლისასა ლუარსაბს, რომე "რადგან მოყუარენიცა ვართ და სჯობს ქუეყანისათჳს, ამ საქმეზედ გავერთდეთ, რამეთუ შენცა უწყი შააბაზ ყაენი საქართველოსათჳს ავი არის, და მოურავიც ხომ მტერი არს შენი, და იმას მოჰყავს ყაენი და უნდათ ქუეყანის წაჴდენა, გავერთდეთ". და მასინ გაერთდენ და მისცეს ფიცი მტკიცე ერთმანერთსა. და შემოიყარა თეიმურაზ კახნი და დადგა მაგრა.
და რა სცნა საქმე ესე შააბაზ, წარმოვიდა თჳთ და მოვიდა კახეთს. და შეიყარა თეიმურაზცა ჯარი და შააბაზ ყაენმანც წარგზავნა სპა თჳსი წინა და გარდაუყენა ჟალეთს, და თჳთ შააბაზ მივიდა ბატონს თეიმურაზზედა. და ვერღარა დაუდგა თეიმურაზ და წარმოვიდა. და მოუჴდა წინა გარდაყენებულთა ჟალეთს მდგომთა ყიზილბაშთა შემოება მჴნედ.მისცა ღმერთმან ძლევა, გაემარჯუა ბატონს თეიმურაზს: ამოსწყჳტა და მოსრა პირითა მახჳლისათა ყოველნივე. წარმოვიდა და მოვიდა მუხრანს და შემოეყარა მეფესა ლუარსაბს.
პირველ თურმე ერჩივა მოურავს შააბაზ ყაენისათჳს ესრეთ, ვითარმედ: ქართლში" ზამთარ მიდიო, ხიზანი მთაში ვერ შევაო და, რასც გინდა იქო, და თუმცა მთაში შევიდენო თოვლი და სიცივე ამოსწყუეტსო. და ესმინა შააბაზს სიტყუა მოურავისა და მოვიდა თუესა იანვარსა ხუთსა, ქრისტეს აქათ ჩ~ქკდ, და აღიღო ციხე თორღისა შააბაზ და გამოიღო ყოველივე საგანძური კახეთისა. და შემუსრა ჴელითა თჳსითა წმიდა გიორგი ალავერდისა, და შემუსრნა პატიოსანნი ხატნი და ჯუარნი, და შემოსძარცუნა პატიოსანნი თუალნი და მარგალიტი, მისცა მეძავთა, ცოლსა და ხარჭათა მისთა, და ყო სამკაულად მათდა. და შეაგინნა წმიდანი ეკლესიანი კახეთისანი, და წარმოემართა ქართლსა ზედა.
მაშინ ინებს ქართველთა ომი, მაგრამ ვეღარა გააწყუეს რა და ვერცა დაუდგენ სიმრავლისაგან ჯართასა.
მაშინ წარვიდა მეფე ლუარსაბ და კახ-ბატონი თეიმურაზს იმერეთს. და მოეგება მპყრობელი იმერეთისა გიორგი, ითჳსა კეთილად და მიუჩინა ალაგები და დააყენა.
ხოლო შააბაზ მოვიდა გორსა და დადგა მუნ. და წარუგზავნა მპყრობელსა იმერეთისასა კაცი შააბაზ და შეუთუალა ესრეთ, ვითარმედ: "მომეც ეგევე ორნივე მეფენიდა აღგავსებ მრავლითა ნიჭითა და საბოძვრითა". ხოლო მპყრობელსა იმერეთისასა რა ესმა საქმე ესე, გაუგზავნა კათალიკოზი აფხაზეთისა მალაქია და აბაშიძე ლევან მოციქულად და გამოუგზავნა ფეშქაშიცა მრავალი და შემოუთუალა ესრეთ, ვითარმედ: "ამათი მოცემა ჩემგან არ იქნებისო და ჴელმწიფემან ამდენი წყალობა გჳყოს და დაგვდვას პატივი, რომე ესენი ისევ შეირიგოს და თჳთონ წაბ[რ]ძანდეს და დაანებოს ამათ ამათი მამული და საბატონო".
და რა მოვიდა კათალიკოზი მალაქია და აბაშიძე ლევან, -- და თანა ახლდათ ყაენის გაგზავნილი კაცი, -- და რა მივიდა, დიდად პატივ-სცა ყაენმან და დახუდა კარგად.
და რა სცნა მოუცემლობა მეფისა და თეიმურაზისა იმერეთის ბატონის გიორგისაგან, ვეღარა გააწყო რა შააბაზ, და მაშინღა მოიპოვა ჴელოვნება და ღონე ილათისა, რათამცა ჴერჴით მოაგუაროს. და მოიჴმო კათალიკოზი მალაქია და აბაშაძე ლევან და შეუთუალა ესრეთ მპყრობელსა იმერეთისასა გიორგის: "რადგან შუა ჩამოსულხარო, მე მეფე ლუარსაბთანა არცა რა საქმე მაქუსო და არცა რას ვემდურვიო და არცა მაგის წასაჴდენდ მოვსულვარო ბატონი თეიმურაზ ჩემი მტერი არისო მაგას არც შევირიგებ და არც მინდა. მეფეს ლუარსაბს კიდეც შევირიგებ და, თუ მოვა და შემომრიგდება, წყალობასაც უზამ".
და, რა მათ ესე სიტყუა დააბარა და გაისტუმრა, მოიჴმო შადიმან სუფრაჯი რომელი იყო გამზრდელი ლუარსაბისა, და დაიწყო ტირილი შააბაზ ყაენმან და თქუა: "მე მეფეს ლუარსაბს როგორ წავაჴდენო, მეფის სიმონის შვილისშვილსა და მეფის გიორგის შვილსა მე ავსა და ურიგოს როდის ვკადრებო, მაგრამ ეს თეიმურაზ მიცდინაო და მომიტყუაო. ესე იცოდე, თუ მეფე ლუარსაბ მოვა და შემომრიგდებაო, დიდს წყალობას უზამო და გავამდიდრებო. და მისცა ფიცი საშინელი და საფიცარი და იტირა ბევრი,
და რა ნახა შადიმან ესევითარი ტირილი. და საფიცარი შააბასისა, მაშინ დააჯერა გული, რომ მეფეს ლუარსაბს ყაენი დიდს წყალობას უზამსო და კიდეც შეირიგებსო, ამაზედ დიდად დააჯერა გული.
ხოლო ამას ყოველსავე ჴერჴითა და ილათითა იქმოდა შააბაზ. მაშინ გაუგზავნა შადიმან სუფრაჯი და გაატანა ერთი გულის სანდო ერთგული ხოჯა ყაენმან და მისწერა წიგნი და საფიცარი და გაუგზავნა მურასა ჴრმალი.
მაშინღა ჰყვანდა შააბაზს ცოლად დაჲ მეფისა ლუარსაბისა და მასცა მიაწერინა წიგნი და იჴმო მეფე ლუარსაბ, რამეთუ დაატყუა დაცა მეფისა. და მისცა მრავალი საბოძვარი და საჩუქარი კათალიკოზს მალაქიას და აბაშიძეს ლევანს და აღავსო პირთამდი.
რა მივიდნენ ესენი მეფესა ლუარსაბსა თანა და გიორგის იმერეთის მპყრობელი თანა, მოაჴსენეს ამბავი ესე, ყაენისაგან დანაბარები, და აუწყეს ყოველივე. და შადიმანც საფიცარი აჩუენა, და ხოჯამან ჴრმალი მიართუა, და მიართუეს. დისა მისისაგან მიწერილი წიგნი. მაშინღა დააჯერა გული მეფემან ლუარსაბ და აემზადა წამოსასვლელად.
და პატრონმან იმერეთისამან გიორგი შეატყობინა დადიანს ლევანს და გურიელს მამიას, რომელი იყო ესე გურიელი მამია ძე ვახტანგ გურიელისა. მაშინ მოვიდენ ისინიცა და შეიყარნენ ერთად. ურჩდეს ბატონმან თეიმურაზცა და სრულიად იმერელთა, რომე ყიზილბაშთ მრავალი ტყუილი იციანო და დაუნდობარნი კაცნიც არიანო, არც შენ დაგინდობენო, ნუ წახვალო. ხოლო მან არა უსმინა და წარმოვიდა. გამოყვნენ გზასა რაოდენსამე თანა და გამოესალმნენ და დაბრუნდენ, ისინი იქით წავიდენ და მეფე ლუარსაბ წარმოვიდა და მოვიდა შააბაზ ყაენთანა გორს.
და ყაენმან არც იჩემა წინამიგებება, არამედ სანადიროდ ცხენს შეჯდა და წინ შემოეყარა პატივი-სცა ლუარსაბს და მოიყვანა თჳსთა თანა და დიდად განიხარა ყაენმან შააბაზ და სცა დიდი პატივი. ხოლო ხანსა რაოდენსამე იყვნენ შექცევაშიგან. ხოლო შემდგომად ამისა თქუა გულსა შინა ყაენმან შააბაზ და ეშინოდა, ნუ უკუე ქართველთა არავინ გამოუცვალოს გულიო და არა აღადგინოს შფოთიო. ხანსა რაოდენსამე უკანა შააბაზ ინება წარსვლად ტფილისად, და უთხრა მეფესა ლუარსაბს: "წარვიდეთ ტფილის[ს]აო და ვილხინოთ მუნცაო და შევექცეთო, შენ მუნ დაგაგდებ და მე წავალო".
და რა ჩავიდენ ივლისს, მუნ რქუა: "წარვიდეთ ყარაიაზედ და ვინადიროთ შევიქცეთ ნადირობითა და ლხინითა, შენ დაგაბრუნებ და მე წავალო". რა მივიდენ ყარაიაში, შემოავლეს ჯელგა დიდი და არამიცა თანა ახლდენ. მაშინ არმისათჳს კარავი და შუაში შემოავლეს თეთრი, და თჳთ შააბაზ და ლუარსაბ დაკარდენ და მოემზადნენ სასროლად.
რამეთუ ესე მეფე ლუარსაბ იყო კაცი შუენიერი და კეკლუცი და სანახავად სატრფიალო, და არსად გამოსულა ამისთანა შუენიერი და შემკობილი კაცი, ყოვლისა სამღთო-საკაცობოთ ზნეობით გათავებული და უკლები.
მაშინ მოინადირეს ყარაია. და მოკლა მეფემან ლუარსაბ კარზედა ცხრამეტი. და რა ნახა ესე შააბაზ, უფროსად აღეგზნა გულსა მისსა შური მისი და გაუმტერდა, დაღაცათუ პირისპირ დიდს ქებას ეუბნებოდა და ეფერებოდა არამედ გულში დიდად ემტერებოდა და არჩევდა ამისთჳს ბოროტსა.
მაშინ დამან მეფისამანცა გაუგზავნა საიდუმლოდ წიგნი და ასწავა: "ამას ასე გამოჩუენებით, სიკეთით და შუენიერებით ნუ ეჩუენებით, მე ვიცი ამისი ამბავი, რომ შურიანი და ხვანჯიანი კაცი არისო, და ეწყინებაო შენი სიკეთე გულშიაო. პირად კი ვერას გეტყჳსო, მაგრამ ერიდე და ფრთხილად იყაო". მაშინ მეფემან ლუარსაბ უთხრა: "აწ რა ვქნა, რაგინდ რომ ავად ვაჩუენო და ჴელი შეუწყო, ეს ხომ ვიცი, აღარგამიშუებსო და, რადგან კი აღარ გამიშუებსო, ისევ-ისევე კარგად ვეჩუენებიო, ისი სჯობსო".
და ჰქონდა შური დიდი მისთჳს იდუმალ. მაშინ უთხრა შააბაზ: "რადგან ამისთანა მონადირე კაცი ხარო და უებრო მშჳლდოსანიო, ყარაბაღი დიაღ კარგი სანადირო და შესაქცეველი ადგილი არისო და წარვიდეთ იქაცაო და შევიქცეთო, მოვინადიროთ და ვილხინოთო. და წარიყვანა მუნცა.
და ხანსა რაოდენსამე უკანა კუალად უთხრა: გილან-მაზანდარა" და მისი გარემონი ქუეყნებიცა კარგი სანადირო არისო, წარვიდეთ მუნცაო და შევექცეთო.
და რა მიიყვანა აშრაფს, მაშინ დაჰპატიჟა სჯული. ხოლო მან არა უსმინა და არცა უარ-ყო სჯული თჳსი. მაშინ განრისხნა შააბაზ და იგონებდა ბოროტსა მეფის ლუარსაბისათჳს: და აღუთქმიდა მრავალსა ნიჭსა და სიტყჳთა ლიქნისათა ზაკჳთ ჰგონებდა ცთუნებად და მიქცევად სჯულსა მისსა ზედა, რეცათუ დაარწმუნოს ვერაგობითა თჳსითა, და ვერ მძლე ექმნა, არამედ ამაო იქმნა სიცბილი მისი, და ვერ ეწიფა ნებასა გულისა თჳსისასა. უმეტესად აღივსო შურითა, ვითარცა იტყჳს დავით: "უმზირინ ცოდვილი მართალსა და იღრჭინის მის ზედა კბილნი მისნი, ხოლო უფალი ეცინინ მას, რამეთუ წინასწარ ხედავს მას", და შემდგომნი ამისნი.
მაშინ ესმნეს სიტყუანი ესე მძლავრსა მიერ მეფესა ლუარსაბს, არად შერაცხა რისხვა მძლავრისა, არამედ ეგო ვითარცა ანდამატი, და შეუძვრელ ვითარცა კლდე, და უშიში იყო ვითარცა ლომი საყოფელსა თჳსსა. და არა იგონებდა წარმავალსა ქუეყნიერსა ზრუნვასა, არამედ ზეცად მიმართ აღაფრენდა გულსა და გონებასა თჳსსა. ვითარცა ორბი ზეაღმფრინვალე ეთერისა მიმართ, ეგრეთ განახლებად ისწრაფდა და შემოსად სულიერისა სამოსლისასა და განგდებად. თმისა ამის მოკუდავისა და შემოსად უკუდავისა მის, რომელი მოსიეს წმიდასა მჴნეთა მოწამეთა, და წარმომთქმელი სიტყჳსა მოციქულისა, ვითარმედ: გული მითქუამსო განსვლად და ყოფად ქრისტეს თანა". განიცდიდა სიმჴნესა და ღუაწლსა წმიდათა მოწამეთასა გჳრგჳნსა და მოსაგებელსა მათსა, და უფროსად მობაძავ და საღვთოდ მოშურნე ქმნილიყო მეფეთა შორის წარჩინებულისა და მოწამისა მეფისა არჩილისა და ვახტანგისა და იტყოდა მიციქულისა მიერ თქმულსა მას: "უკეთუ მოვკუდე ქრისტესთჳს, მრწამს, რამეთუ რამეთუ მის თანაცა ვსცხონდეთ და, უკეთუ მან სახიერმან სიკუდილითა თჳსითა გჳჴსნა ჯოჯოხეთისაგან ქუესკნელისა, ჩუენცა თანა-გუაც; რათამცა დავსთხივნეთ სისხლი მისთჳს და არა ვრიდოთ თავთა ჩუენთა მისთჳს. ნეტარ თუმცა ღირს მყოს სახიერმან მან, რათამცა არა ერთგზის და ორგზის მივსცე თავი ჩემი სიკუდილსა, არამედ მრავალგზის, რომელმან მიბრძანა ჴმითა მით საუფლოთა: "ნუ გეშინინ, რომელთა მოგწყჳდნენ ჴორცნი, ხოლო სულისა ვერ ჴელ-ეწიფების მოწყუედად", და კუალად, "რომელმან აღმიაროს მე წინაშე კაცთა, მეცა აღვიარო იგი წინაშე მამისა ჩემისა ზეცათასა". ვინათგან იგი ესრეთ აღმითქუამს გჳრგჳნსა მას დაუჭნობელსა და მოსაგებელსა, რომელი თუალმან არა იხილა და ყურსა არა ესმა, ხოლო გულსა კაცისასა არა მოუჴდა; და ესეცა უწყი, ვითარმედ სიკუდილისა თანამდებ ვარო და უვნებელად თანა-მაც განსვლა სულისა და განშორება ჴორცთაგან, მეგულვების გარდაცვალება თიჴოანთა ამათ თბეთა და დაჴსნად ნასხამთა ამათ და ანაქუსთა ჩემთა; ნამდვილ კეთილ არს ჩემდა, რათა მოსწრაფედ ვრბიოდე ასპარეზსა მას ზედა ძლევისასა და მოვაკუდინო ასონი ქუეყანისანი და შეიმოსო უკუდავი, ვინათგან უჭუელად ესე ყოფად არს. რაღა ყენება არს ჩემდა და არა ვისწრაფი შესვლად ქორწილსა სიძისა მის შუენიერისასა და უკუდავისსა? და მზა არს. ჩემდა მოცემად ჴმლითა თჳსითა გჳრგჳნსა მას უხრწნელებისასა. აჰა ჟამი შეწყნარებული და დღე სათნო უფლისა".
და უწყოდა წინასწარვე არა შეწყალება და ულმობელობა მძლავრისა მის შააბაზისა, მაშინ ევედრებოდა გულითა მჴურვალითა და ცრემლითა ნაკადულითა და ზედასაზედა მიწევნითა გარდაიხდიდა დღეთა მარხვითა.
კუალად აიძულა შააბაზ დატევება სჯულისა და არა ისმინა. მაშინღა განაჩინა ტყუეობა ციხესა მას, რომელსა ჰქჳან გულაბყალა. და მუნ განეგულა აღსასრული ძისი.
მაშინ აუწყა მეფემან ლუარსაბ ქართველთა, რომელნიცა ჰყვეს თანა, და წარმუთხრა ყოველივე ანდერძი თჳსი და უბრძანა ესრეთ: "ესერა დაუტეობ საწუთოსა ამას სოფელსა და განგეშორები თქუენგან და წარვალ მეუფესა ჩემისა ღ(ვ)თისა წინაშე, რომლისათჳსცა მსუროდა, გარნა ნუ დამივიწყებთ და ესე-მებრ სიტყუა გეჴსენედ და აღზრდილნი და რომელნიმე ხართ გამზრდელნი ჩემნი, და ნუ უგულებელს ჰყოფთ ტკბილად პატრონს ყმურებრ მეგობრობასა და სიყუარულსა. ჩემსა, რამეთუ მნებავს თქუენ მიერ, რათა წესისაებრ საქართველოსა აღუტეოთ ზარი და ჴმა დაფლვისა ჩემისა და ეგრეთ სტიროდეთ ჩემ ზედა, რამეთუ ამირითგან არღარა მეგულების სმენა ჴმისა თქუენისა არამედ მეგულვების სმენა ჴმისა მის ანგელოზებრივისა სიხარულისა და ზატიკობისა".
მაშინ აღუტევეს ქართველთა ჴმა რა მათ გოდებისა და ტირილისა, ვითარცა რაქაელ სტიროდა შვილთა თჳსთა და არა ნუგეშინისცემის, და ტიროდენ ზარითა წესსა ზედა საქართველოსასა. და თჳთ მწოლარე იყო მეფე ლუარსაბ და მიუტირებდენ ქართველნი ჴმითა საზარელითა. და ტირილითა უნუგეშისცემოთა, და ეგრეთვე მეფე ლუარსაბ მიუგებდა და მეტყუელება სიტყუასა მწარესა განშორებისა მათისათჳს. და ესრეთ აღასრულეს წესი ცხედრისა, და იყო ჴმა ტირილისა და გლოვისა.
მაშინ მოუწოდა ეპისკოპოზსა, რომელი ჰყვეს თანა, მღდლითა და დიაკუანთა და უბრძანა მოღება წმიდათა ქრისტეს საიდუმლოთა ჴორცსა და სისხლსა ცხოველს-მყოფელსა. მაშინ აღიპყრნა ჴელნი თჳსნი ზეცად მიმართ და შემჭვალნა თუალნი გონებისა მისისანი მსგავსად მწყურნებითა ნეკტარობდა და მცნებლობდა თუალთაგან ნაკადულსა ცრემლთასა, და ნილოსისაებრ რწყჳდა ორნატთა ჯეჯილთა სულისა თჳსისათა და მეტყუელებდა ფსალმუნსა ამას: "შენთჳს მოვწყდები ქრისტე ღმერთო ჩემო, ვითარცა ცხოვარი კლვადი, და აწ ღირს მყავ ზიარებად წმიდათა შენთა საიდუმლოთა", და მაშინღა ეზიარა შიშითა და კრძალულებითა.
და ოდეს ეზიარა, მაშინ მადლობდა ღმერთსა და იტყოდა: "შენ უწყი, უფალო ჩემო იესო ქრისტე, ვითარ არცა ანგარებითა, არცა სიმდიდრის მოყუარებითა დაუტევე მამული და საყოფელი ჩემი და ვერცავინ შემძლებელ იყო შეპყრობად ჩემდა. და ვერცა გამოყვანებად სიმაგრეთა მათგან, რომელსა მე ვიყოფოდი, არამედ მანქანებითა და ჴელოვნებითა მძლავრისა ამის ბოროტისათა და ზაკჳთა ეშმაკისა, მოყუარეთა და მსახურთა მისთა, ბოროტთა კაცთათა, წარმოვედ და მოვედ მძლავრისა ამის. და უფროსად მწუხარე ვიყავ და მელმოდა გულსა იავარ-ყოფა საქართველოსი, შერევა წმიდათა ხატთა და ჯუართა და დარღუევა წმიდათა ეკლესიათა. და უკეთუმცა ხოლო მე განვერე ჴელთაგან მათთა, მაშინღა განრყუნილ იყო ჴელთაგან მათთა და მოოჴრებული, ვითარცა იერუსალიმი ნაბუქოდონოსორის მიერ, ეგრეთვე სუროდა საქართველოსათჳსცა მძლავრსა მას და სწადოდა სრულიად იავარ-ყოფა, არამედ აღძრულმან და ბრძანებისა შენისა მსმენელმან ვყავ წინააღრჩევით საქმე ესე, რომელმან ბრძანე წმიდასა შინა სახარებასა, ვითარმედ: "მწყემსმან კეთილმან დადვის სული თჳსი ცხოვართა თჳსთათჳსო". და არა ვიქმენ სასყიდლით დადგინებულ, რათამცა დაუტევე ცხოვარი ჩემი და ვივლტოდი, და მჴეცთა განსარყუნელად და შესაჭმელ იყო სიწმიდენი და ალაგნი ქართლისანი, არამედ მინდობილმან ბრძანებისა შენისამან დავსდევ თავი ჩემი ქუეყანისათჳს და განერა თემი ჩემი მოოჴრებისაგან. ესე ყოველივე შენ უწყი, რამეთუ მეცნიერ ხარ გულის-სიტყუასა და გონებათა. არა მეწყალვის მეფობა და შარავანდედობა ჩემი, არცა შუენიერობა, ჰაეროვნება და და ახოვნება სიჭაბუკისა ჩემისა, არცა უებრობა და ყუავილი სიორძილისა ჩემისა, არცა კისკასად მორბედობა ასპარეზობისა და ქუელ-ყოფილობა ჰასაკობისა ჩემისა, არცა ბრძოლასა შინა მჴნეობა და სიმაგრე მკლავისა, და არცა თეატრონსა შინა მორბენადობა ცხენითა და მსწრაფლმალვობა და მარჯვედ სრვა მჴეცთა, დაუშრომლობა მკლავთა და ყოველთა მოსავთა ჩემთა უზეშთაეს ყოფა, არცა დიდება, პატივი და სანოვაგენი მრავალფერი ტაბლანი და გამოჩუენებითი ლხინნი და მხიარულითა პირითა მეტყუელებანი, ზმანი და მღერანი და მეფობრივი ცხედარი და ტახტ-გჳრგჳნოსნებანი. ესე ყოველივე დამიტევებიან სიყუარულისა შენისათჳს, და აწ გევედრები მეუფეო, სული, გული და გონება ჩემი შენდა მომართ აღამაღლო, რამეთუ საშუებელნი და გემონი სოფლისანი არარად შემირაცხიეს, ქუესკნელად შტამჴდელნი და ამაონი, რამეთუ შენდა შუენის დიდება, პატივი და თაყუანისცემა მამისა და ძისა და წმიდისა სულისა, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე ამინ".
და ვითარცა დაასრულნა სიტყვანი ესე, მაშინ მიავლინა მტარვალნი თჳსნი მძლავრმან შაჰაბაზ და წარგზავნეს იგი ტყუედ ციხესა მას გულაბყალისასა და მუნ ტყუედ ყვეს. და შემდგომად მცირედისა ჟამისა კუალად წარავლინა კაცი და მიუმცნო ხანსა მუნ მყოფსა, რომელსაცა ჰყვა პყრობილად მეფე ლუარსაბ, რათამცა მოაშთოს.
და ვითარცა ესმა ხანსა მას სიკუდილი მეფისა ლუარსაბისა, დიდად მწუხარე იქმნა, რამეთუ ეწყალოდა სიჭაბუკე და ახოვანება მისი. და მაშინღა შევიდეს მტარვალნი და აუწყეს სიტყუანი მძლავრისა შააბაზიანისანი მეფესა ლუარსაბს. და რა ესმა, იტყოდა ფსალმუნსა ამას: "იყავნ სახელი უფლისა კურთხეულ ამიერითგან და უკუნისამდე", და ევედრებოდა მრავალ-მოწყალესა ღმერთსა. შემდგომად ამისა რქუა წმიდამან ლუარსაბ მტარვალთა მათ: "აღასრულეთ ბრძანებული თქუენი". და მოიღეს საბელი მშჳლდისა, მოაბეს ყელსა და მით მოაშთუეს. და ესრეთ სრულ ყო წამება თჳსი და შეირაცხა წმიდათა მოწამეთა კრებულთა თანა, და აწ იხარებს სიხარულსა მას მოუკლებელსა და გამოუთქმელსა. და აწ სხენან წმიდანი ნაწილნი მის მეფისა და მოწამის ლუარსაბისანი მუნ ციხესა გულაბყალისასა.
ხოლო დედა ბატონის თეიმურაზისა, ქეთევან, და ორნი ძენი თეიმურაზისანი ალექსანდრე და ლევან, გაგზავნა შირაზს და მუნ ტყუედ ყვეს.
ხოლო რაჟამს მოიქცა შააბაზ, ვერცავინ დასუა ქართლსა ბატონი და ვერცა კახეთსა, რამეთუ ამას ლუარსაბს არცა ჰყვანდა შვილი და არცა ძმა. და მიაბარა შააბაზ კახეთი ნოდარ ჯორჯაძესა და დავით ასლანის-შვილსა, და ქართლი იყო უბატონოდ, რამეთუ თავადნი თჳს-თჳსად მჴარესა მთავრობდენ და ბატონობდენ ურთიერთას იგინი.
ხოლო ნოდარ და დავით ქნეს ერთგულობა და ჩამოიყვანეს ბატონი თეიმურაზ იმერეთიდამე და გააბატონეს კახეთშია. და თანა მოჰყვნენ ბატონს თეიმურაზს არაგჳს პირამდი გიორგი, იმერეთის მპყრობელი, დადიანი და გურიელი. და რა ჩავიდა ბატონი თეიმურაზ კახეთშია, ესენი გამობრუნდენ და წარვიდენ იმერეთს, თჳსსა სამყოფსა შინა. და დაჯდა ბატონი თეიმურაზ კახეთს და ბატონობდა.
და, რა ესმა შააბაზს მოსვლა თეიმურაზისა, განრისხდა, ვითარცა ვეშაპი განძჳნებული, და ალიყულიხან წარმოგზავნა მრავლითა ჯარითა და ესე დავედრა, რათა შეუკრას გზები ყოველგნით და არა წარუვიდეს. და თჳთცა წარმოემართა, რამეთუ სწადოდა თჳთ მისვლა იმაზედა. და წარვიდა ალიყულისან და გაჰკრა არაგუზედა გზები.
და რა ესმა ბატონს თეიმურაზს საქმე ესე, შეიყარა სპა, მივიდა და დაესხა თავსა წიწამურს ზეით, დაესხა ჟამსა შუადღისასა. და იქმნა ბრძოლა ძლიერი და გაემარჯუა ბატონს თეიმურაზს დიდად. და მისცა ღმერთმან ძლევა და შუადღითგან მოკიდებული ჴოცეს თათარნი ვიდრე ბინდამდე, გაემარჯუა ბატონს თეიმურაზს და კახთა და გააქცივეს.
და ესმა ამბავი ესე შააბაზსს და უმეტეს განძჳნდა და წარმოემართა თჳთ. და მოვიდა შააბაზ, და ვერღარა დაუდგა თეიმურაზ და წარვიდა იმერეთს. და რომელნიმე კახნი აიყარნენ და გაჰყვნენ ცოლშვილიანად თეიმურაზს.
გაგრძელება
დაბრუნება ისტორიის განყოფილებაში